بر خلاف تصور عموم، محصول برنج تنها متعلق به شمال کشور نیست در جنوب کشور نیز شالیزار های کشت برنج به فراوانی یافت می شوند.
استان خوزستان پس از گیلان و مازندران بیشترین برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند.
خوزستان در سال ۹۸ با ۲۰۶ هزار هکتار اراضی زیر کشت برنج، ۹۷۰ هزار تن از برنج مورد نیاز کشور را تولید کرده که بیشترین رقم آن برنج عنبربو بوده است. برنج عنبربو عمدتا در شهرهای اهواز، باغملک، شوشتر، دزفول، خرمشهر، رامهرمز و شادگان از استان خوزستان کشت می شود اما معمولا شهر شوشتر را با بهترین نوع برنج عنبر بو آن می شناسند.
این برنج ۱۰ ساله است و از سال ۸۹ کشت آن آغاز شده و علاوه بر استان خوزستان، در شالیزارهای استان ایلام(سیروان و چرداول)، اصفهان، فارس، لرستان و خراسان رضوی(شهر کلات نادری) نیز کشت می شود.برنج عنبربو طرفداران بسیاری در تهران و شهرهای شمالی داشته و به کشور عراق نیز صادر می شود.
انواع برنج عنبر بو:
1- برنج عنبربو سیروان:
این برنج در مناطق مختلف شهرستان سیروان استان ایلام، از جمله سرابکلان، لرینی، گوراب سفلی و علیا، چگنی، لالا، اسلامیه، فاطمیه، شوراب خانعلی و هیوند کشت می شود و از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است.
2- برنج عنبربو امامی:
برنج امامی از انواع برنج عنبربو ممتاز شوشتر است که کارخانه آن در سال ۱۳۷۰ توسط بیژن امامی تاسیس شد و به همین نام معروف گردید.
گلالک نام دیگر این برنج است.
این برنج یکی از باکیفیت ترین ارقام برنج عنبربو است که کمترین میزان دانه های شکسته را دارد.
عنبربو به چه معناست؟
در لغت نامه دهخدا واژه عنبر به معنای ماده ای خوشبو است.
علاوه بر این در جنوب ماهی به نام عنبر وجود دارد که درون شکم آن ماده خاکستری رنگ و معطری تولید می شود به همین خاطر است که مردم جنوب نام این برنج را به دلیل بوی مطبوع اش، عنبربو گذاشته اند.
آیا برنج عنبربو همان برنج چمپا است؟
گفته می شود که برنج عنبر بو از انواع برنج چمپا بوده و نام دیگرش چمپا می باشد.
اما باید به این نکته توجه کنید که برنج چمپا در شمال کشور نیز کشت می شود. در شمال به برنج های گروه دانه کوتاه چمپا می گویند.
بنابراین هنگام خرید برنج عنبربو حتما مطمئن شوید که کشت جنوب است یا شمال.
برنج چمپا(عنبربو) که در شادگان کشت می شود از با کیفیت ترین و خوش طعم ترین انواع برنج عنبربو می باشد.
ویژگی های برنج عنبربو:
- از نظر فیزیکی چاق و قد کوتاه است و پس از پخت همانند سایر برنج های ایرانی قد نمی کشد.
- عطری و بوی زیاد , طعم خوب و مورد پسندی دارد.
- برخلاف برنج های شمال که معمولا طبع آن ها سرد می باشد برنج عنبربو دارای طبعی گرم است.
- به صورت نیم دانه و تمام دانه وجود دارد اما معمولا به علت قد نکشیدن آن هنگام پخت انتخاب مناسبی برای مهمانی ها و مجالس رسمی نمی باشد.
- روش پخت آن با سایر برنج های ایرانی فرق دارد.
خواص و مزایای برنج عنبربو:
- بسیار سبک بوده و هضم آن آسان تر است و به چربی شکمی تبدیل نمی شود.
- موجب کاهش تری گلیسرید و فشار خون می شود.
- برای افراد دارای سوء تغذیه شدید مناسب است.
- به دلیل طبع گرم آن برای افراد سرد مزاج بسیار مناسب بوده و بیماری های جسمی و روحی را به حداقل می رساند.
- تحریکات معده و روده را کم می کند.
- دارای میزان فراوانی از ویتامین های گروه B و E، فیبر و مواد مغذی و معدنی است.
- در هر کشت محصول فراوان می دهد و به شرایط محیطی گوناگون مقاوم است.
- نسبت به برنج های شمال به آب کمتری نیاز دارد.
- اغلب به صورت ارگانیک تولید می شود و در مراحل کشت آن از کودها و سموم شیمیایی استفاده نمی گردد.
- قیمت آن به نسبت سایر برنج های ایرانی کمتر است.
پخت برنج عنبر بو:
این برنج را می توان به سه روش طبخ کرد:
- کته
- دم کردن
- آبکش کردن
بهتر است که این برنج را همانند سایر برنج های ایرانی به علت حفظ خواص و ویتامین های آن به روش دمی طبخ کرد.
اگر این برنج را بصورت آبکش تهیه کنید مقدار زیادی از عطر خود را از دست می دهد.
طرز پخت برنج عنبر بو:
- قبل از پخت حتما یک ساعت در آب به همراه مقدار دلخواه نمک بخیسانید.
- اندازه یک بند انگشت بالاتر از سطح برنج روی آن آب بریزید و با مقداری روغن در یک قابلمه ترجیحا تفلون بر روی اجاق قرار دهید.
- شعله گاز ابتدا زیاد باشد اما پس از جوش آمدن برنج و خشک شدن آب آن را کم کرده و از شعله پخش کن استفاده کنید.
- این برنج نسبت به سایر برنج های ایرانی زمان کمتری برای طبخ نیاز دارد.
معایب و مشکلات برنج عنبر بو:
- به علت کوتاه بودن و قد نکشیدن آن هنگام پخت، برای مجالس و میهمانی های رسمی مناسب نیست.
- شور شدن آب مناطق خوزستان کشت این برنج را با مشکل مواجه کرده است.
- دارای دستور پخت خاص و متفاوتی است که با چندین بار تجربه بدست می آید بنابراین ممکن است در اولین تجربیات پخت آن رضایت کامل حاصل نشود.
- عدم تبلیغات مناسب موجب شده است که بسیاری از افراد در سراسر کشور با این برنج آشنا نباشند.
روش نگهداری برنج عنبر بو:
این برنج را می توانید همانند سایر برنج ها در مکانی خشک و به دور از نور خورشید نگهداری کنید. زمان ماندگاری آن نیز حدودا ۷ ماه می باشد.